هاشمی رفسنجانی ؛ حال خوب و حال بد

عصر ایران؛ مهرداد خدیر- آیت الله هاشمی رفسنجانی در گفت و گوی اخیر با تارنمای انتخاب به سوء تفاهم یا تفسیر به رای یکی از عبارات مشهور امام خمینی اشاره کرده و به طعنه درباره دیدگاه افراطی ها گفته است: «می گویند هر کس با ما نیست حال اش خوب نیست».

مراد از این «حال» البته نه احوال و روحیه که همان « وضع فعلی» است. رهبر فقید انقلاب گفته بودند: «میزان، حال فعلی اشخاص است.»

این سخن را امام درپاسخ به سخت گیری های مربوط به گزینش نیرو در صدر انقلاب و بزرگ نمایی پاره ای نقاط ضعف سیاسی یا اخلاقی در کارنامه و پیشینه و پرونده افراد بیان داشته بودند و آشکار بود که منظور این بوده که وضعیت فعلی را ملاک قرار دهید و گذشته را نکاوید (مگرآن که شخص جرم محرزی مرتکب شده باشد).

در سال های اخیر اما تفسیر متفاوت ازاین گفته امام به جایی رسید که درتوجیه نفی دیدگاه های هاشمی رفسنجانی در دوران احمدی نژاد گفتند این که امام تصریح کرده بودند :« دشمنان بدانند هاشمی زنده است تا نهضت زنده است» مربوط به همان زمان است و «میزان، حال فعلی ایشان است»!

با این وصف تمام تاییدات امام منحصر به کسانی می شد که درگذشته باشند و شامل زنده ها نمی شود و این قاعده خود ساخته را به هاشمی هم تسری می دادند.

البته در این که ممکن است دید گاه های سیاسی افراد- با هر گرایش و پیشینه- در طول زمان تغییر کند و چه بسا از اهداف اولیه فاصله بگیرند تردیدی نیست و مثال های متعددی هم می توان به دست داد.

اما این یک بحث است و تلاش برای توجیه این رویکرد با تفسیر به رای سخنی از امام بحثی است دیگر و مراد از این نوشته تنها اشاره به همین نکته است که پیام آن سخن امام کاملا روشن است و منظور از «حال» فعلی افراد تفسیر موسّع «به نفع» شخص است نه وارونه آن. در علم حقوق نیز حقوق دانان بر این باورند که قانون را به نفع متهم باید تفسیر کرد. در ان موضوع خاص نیز چون قرار بوده نوعی قضاوت و داوری و صدور رای درباره فرد موضوع گزینش صورت پذیرد توصیه شده «حال» فعلی میزان باشد و همین واژه «میزان» هم موید همین مدعاست که قرار بر تسهیل در قضاوت است و اساسا این عبارت درباره رجال و چهره های سیاسی به کار نرفته که هاشمی را با آن محک بزنند یا دیگری را.

ضمن این که اگر قرار باشد گذشته و پیشینه افراد را بر پایه «حال» به معنی همین حالا نفی کنیم این «حال» هر لحظه می گذرد و همه را می توانند برانند و مهم تر این که مشخص نیست صلاحیت این تفکیک را چگونه به دست آورده اند؟

سخن آقای هاشمی را می توان با قدری تسامح به همان معنی اولیه ای که در ذهن متبادر می شود نیز دانست. چون برخی واقعا تصور می کنند تنها حال خودشان خوب است و هر که با آنان نیست «حال»اش خوب نیست.

در این چند ماه اما به نظر می رسد حال آیت الله در هر دو معنی خوب است. هم با انتخاب روحانی خنده و لبخند به چهره او بازگشته و باز با سیمایی بشاش دیده می شود و هم «زمان حال» را درک می کند.

او که در دهه 60 منادی «عدالت» اجتماعی بود و در دهه 70 به «تعدیل» روی آورد از دهه 80 «اعتدال» پیشه کرد اما ثمر آن را ندید،«حال» در دهه 90 میوه دیگری از ریشه همان شجره «عدل» را در قالب «اعتدال» به تماشا نشسته است.

در تفسیر دوم امید که حال همه ما خوب باشد و مصداق این شعر سید علی صالحی نباشیم که «حال همه ما خوب است ولی تو باور نکن»...