بازار سرمایه در انتظار خروج اقتصاد از رکود است

آرزو علی‌مدد: بازار سرمایه برای بازیگرانش به بازاری سوت‌وکور بدل شده که حتی لازم نیست برای دنبال‌کردنش زودهنگام از خواب بیدار شوند. چه فرقی می‌کند که از 9 صبح بدانی خبری نیست یا 12:30؟ بازاری که حجم معاملاتش اندک، ارزش بازارش پایین و تغییر قیمت‌هایش اپسیلونی است. شاخص کل بین 72 تا 74هزارواحد بالا و پایین می‌شود. قیمت سهام به‌مدد حجم مبنا و معاملات کم تنها چندریال جابه‌جا می‌شوند. چنین بازار کم‌هیجانی برای بازیگرانش که گاه در روز شاهد 10 یا 20درصد جابه‌جایی قیمت بودند، جذابیت چندانی ندارد. دیگر حتی پدیده صف هم، هرچند همیشه ناخوشایند بود، در کمتر سهمی دیده می‌شود.
در چنین شرایطی و در حالی که رکود نسبی بر صنایع حاکم شده چگونه می‌توان انتظار جذب سرمایه به بورس را داشت؟ مسوولانی که در دوران رونق هرروز باافتخار اعداد و ارقام بازار را دوره می‌کردند و تبلیغات فراوانی برای جذب سرمایه به بورس می‌کردند، در حال حاضر مهر سکوت بر لب زده و به نظر می‌رسد آنها هم به نظاره‌گران بازار مبدل شده‌اند.
امید ازدست‌رفته
فریدون زارعی با اشاره به رشد تورم و دلار در سال‌های 90 تا 92، دلایل توقف رشد بازار را اینچنین تشریح کرد: «آنچه در حال حاضر سبب توقف رشد بازار شده، انتظارات سرمایه‌گذاران از عدم رشد سودآوری در شرکت‌هاست. به‌دلیل تورم بالا و رشد بی‌رویه دلار در سال‌های پیش، شرکت‌ها رشد سودآوری بالایی از خود نشان دادند. درنتیجه با ثابت‌ماندن نرخ دلار، سودآوری شرکت‌ها نیز ثابت ماند و امیدواری به رشد سودآوری در سال93 نیز از بین رفت. در نتیجه با توجه به آگاهی سرمایه‌گذاران از عدم تداوم رشد سودآوری‌ها، رشد قیمت‌ها نیز متوقف شد.»
مدیرعامل شرکت سبدگردان کاریزما ادامه داد: «شاخص کل، همواره خود را با رشد قیمت‌ها در صنایع و شرکت‌ها تطبیق می‌دهد. در دوسال گذشته با توجه به رشد شاخص عمومی قیمت‌ها، شاخص هم به‌صورت هماهنگ با این رشد مسیر صعود را در پیش گرفت. به‌موازات، با توقف این رشد قیمتی، شاخص هم متوقف شد.»
وی ادامه داد: «اگر ما به‌دنبال رشد صنایع و به‌دنبالش بازگشت بازار سرمایه به مدار اصلی‌اش هستیم، باید در پی راهکارهای بلندمدت برای رشد واقعی در اقتصاد باشیم. درحالی که رشد اقتصادی پنج‌درصد و تورم 15درصد باشد، قیمت‌ها باید 20درصد تغییر کنند تا خود را با شرایط تطبیق دهند. البته با توجه به سیاست‌هایی که دولت در چندماهه اخیر اعمال کرده، به نظر می‌رسد که رشد اقتصادی یکی از اهدافش است.»
زارعی با گلایه از عدم تحقق وعده‌های دولت درباره بازار سرمایه اذعان کرد: «به نظر من عدم تحقق وعده پنج‌هزارمیلیاردی دولت، اعتماد سرمایه‌گذاران را به وعده‌ها از بین برد. چندی پیش و به‌منظور برون‌رفت بازار سرمایه از بحران، مقرر شد تا با تزریق پنج‌هزارمیلیاردتومان نقدینگی، رونق به بورس بازگردد. اما متاسفانه به این وعده جامه‌عمل پوشانیده نشد. همین امر سبب شد تا بازیگران بازار نسبت به شعارهایی که از سوی مسوولان و متولیان داده می‌شود بی‌اعتماد شوند. همچنین در واپسین ماه‌های سال گذشته هم محدودیتی برای خریدوفروش‌ها در بورس اعمال شد که خود مفهوم واقعی دستکاری در قیمت بود.»
زارعی خاطرنشان کرد: «اینگونه فعالیت‌ها و دستورالعمل‌ها نه‌تنها سبب بازگشت آرامش به بازار نشد بلکه، آن را از روند طبیعی به‌تعادل‌رسیدن هم دور کرد. در حالی که اگر بازار روند عرضه و تقاضایش را بدون دخالت طی می‌کرد، سریع‌تر به تعادل می‌رسید. در چنین شرایطی بازیگران بازار هم به وعده‌هایی که متاسفانه به عمل بدل نشدند، بی‌اعتماد نمی‌شدند.»
این تحلیلگر بازار سرمایه ابراز کرد: «زمانی که محدودیت خریدوفروش و وعده تزریق پنج‌هزارمیلیاردتومان برای برون‌رفت از بحران اعمال شد این شایبه را بین بسیاری از سرمایه‌گذاران به وجود آورد که چنان ناهنجاری و مشکل بزرگی در بازار پدید آمده که دولت و مسوولان اقدام به دخالت در بازار کرده‌اند. همین امر سبب شد بسیاری از سرمایه‌گذاران از ادامه حضور در چنین بازاری انصراف دهند یا به‌نوعی از بازار فراری شوند.»
وی با اشاره به تصمیم دولت مبنی بر کاهش نرخ سود بانکی توضیح داد: «به نظر من بازار پول به این زودی‌ها به تعادل نمی‌رسد چراکه، بانک‌ها نیز با بحران نقدینگی مواجهند. به این ترتیب حاضر نیستند با کاهش نرخ سودشان سبب خروج سرمایه از بانک‌ها شوند. در مقابل، با راهکارهایی نظیر پرداخت سود در ابتدای سرمایه‌گذاری و سایر ترفندها، سعی می‌کنند تا نه‌تنها سرمایه‌های کنونی را از دست ندهند بلکه اقدام به جذب سپرده نیز می‌کنند تا مشمول جریمه 34درصدی بانک مرکزی نشوند. در نتیجه نرخ سود بانکی ما به این زودی‌ها روند روبه‌نزولی را طی نخواهد کرد.»
زارعی درخصوص رابطه نرخ سود بانکی و سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه توضیح داد: «اگر اعتماد به بورس بازگردد نرخ سود بانکی نمی‌تواند مانعی برای جذب سرمایه‌ها در بورس باشد. کمااینکه ما در سال‌های گذشته نیز شاهد نرخ بالای سود بانکی یا حتی اوراق مشارکت 24درصدی هم بوده‌ایم که اخلالی در سرمایه‌گذاری در بورس ایجاد نمی‌کرد. درواقع اگر وضعیت بازار سرمایه باثبات باشد، نرخ بهره نمی‌تواند مانعی برای سرمایه‌گذاری در بورس باشد.»
مدیرعامل سبدگردان کاریزما با اشاره به انضباط مالی دولت تشریح کرد: «سیاست انقباضی دولت که به نظر من به‌درستی اعمال شده، سبب شده تا حجم نقدینگی کاهش یابد. همین امر سبب ایجاد رکود نسبی در اقتصاد شده است. اما به نظر من این شرایط موقتی است و برای دستیابی به اقتصادی پویا، باید این دوران‌گذار را تحمل کنیم. به‌طور حتم با خروج اقتصاد از رکود، بازار سرمایه هم که آیینه‌ای از اقتصاد کشور است، به رونق بازمی‌گردد.»
حقوقی‌های فروشنده
به نظر می‌رسد که حقیقی‌ها اعتقاد بیشتری به بازار دارند تا حقوقی‌ها. با وجود اینکه یکی از مسوولیت‌های حقوقی‌ها در هر بازار سرمایه‌ای حفظ ارزش بازار است، بر اساس آمار ماه گذشته، حقوقی‌ها تا توانستند فروختند. در مردادماه سال‌جاری، شش‌میلیاردو358میلیون سهم معادل یکهزارو948میلیاردتومان توسط حقوقی‌ها خریداری شد و در مقابل، یک‌هزارو878میلیاردتومان معادل شش‌میلیاردو244میلیون سهم از سوی آنها فروخته شد. این در حالی است که حجم و ارزش فروش حقیقی‌ها پایین‌تر بود. به‌طوری که 5 میلیارد و 79 میلیون سهم معادل یک‌هزارو249میلیاردتومان از سوی حقیقی‌های بازار به فروش رسیده است. بیشترین ارزش فروش و خرید حقوقی‌ها مربوط به محصولات شیمیایی به‌ترتیب 368 و 393میلیاردتومان بوده است. در مقابل حقیقی‌ها بیشتر در معاملات صنعت خودرو فعال بودند. ارزش خریدوفروش سهام خودرویی حقیقی‌ها در صدر مبادلاتشان بود. در این ماه بیش از 180میلیاردتومان سهم خودرویی توسط حقیقی‌ها خریداری و 183میلیاردتومان از همین سهم به فروش رسید.
شاخص کل نیز در این ماه 620 واحد نزول داشت و به 73هزارو905 واحد رسید که در مقایسه با ابتدای سال، پنج‌هزارو110 واحد افت را در پرونده‌اش به ثبت ‌رسانیده است.