آموزش و سیگنال خرید وفروش در بورس

ساعت ۱۵ بعدازظهر يک روز پاييزي، تعداد زيادي از ثروتمندان و کارخانه داران مشهدي در باغي بزرگ در حومه مشهد جمع شده اند، ميهمانان در حال صحبت و گمانه زني هستند که چه موضوع مهمي قرار است در اين جلسه مطرح شود، ناگهان مهندس پشت تريبون قرار مي گيرد و به حضار اداي احترام مي کند تعدادي از ميهمانان به افتخار مهندس دست مي زنند و از جا بلند مي شوند و بقيه مدعوين هم به پيروي از آنها به تشويق آقاي مهندس مي پردازند.

مهندس از حسن اعتماد حضار به دعوتش تشکر مي کند و کم کم به تشريح ايده اش در خصوص پايه گذاري يک شرکت سرمايه گذاري با هدف تأسيس و ساخت بزرگترين مجتمع تفريحي و خريد کالا و خدمات مي پردازد و خبر مي دهد که ثبت شرکت سرمايه گذاري انجام شده است و در ابتدا هر سهم اين شرکت به قيمت ۱0 تومان و فقط به آشنايان عرضه مي شود و پس از آن در صورت استقبال همه افراد مي توانند به جمع خريداران سهام بپيوندند، وي پيش بيني مي کند که قيمت سهام مذکور در مدت کوتاهي افزايش قابل توجهي پيدا کند.

پس از صحبت هاي مهندس زمزمه ها بين جمعيت افزايش مي يابد. برخي افراد با اشاره به مجموع دارايي هاي مهندس و مجموعه کارخانه هايي که دارد مي گويند پشتوانه خوبي براي خريد سهام اين شرکت سرمايه گذاري وجود دارد برخي ديگر هم فقط به قصد به دست آوردن سود کوتاه مدت در يک بازه ۲ يا حداکثر ۴ ماهه قصد خريد اين سهم را دارند.

۲ روز پس از اين جلسه پيامکي براي متقاضيان خريد سهام ارسال مي شود که به دفتر شرکت که ساختمان نسبتاً مجللي در حاشيه يکي از خيابان هاي بالاي شهر مشهد است مراجعه کنيد و فرم هاي مربوطه را پر کنيد و وجه خريد سهام را به شماره حساب مشخص شده واريز کنيد ۴ روز پس از ارسال پيامک اوليه قيمت سهام ۱2 تومان مي شود افرادي که سهام را با قيمت اوليه ۱0 تومان خريدند هر کدام با تبليغ سودآوري اين سهام دوستان و آشنايان را براي خريد ترغيب مي کنند، تعدادي از جوانان علاقه مند به دستيابي به سودهاي راحت و بدون زحمت با موبايل جلو دفتر فروش سهام قدم مي زنند و به کساني که سهام خريده اند پيشنهاد فروش و به کساني که متقاضي خريد هستند پيشنهاد خريد مي دهند.

يک روز بعد يکي از اعضاي مشاورين مهندس را مي بينم و درباره کم و کيف انتشار سهام از او مي پرسم مي گويد: برنامه ما اين است که به تناسب تقاضا هر چند روز يک بار و حتي برخي مواقع روزي يکبار افزايش قيمت در انتشار سهم داشته باشيم به اين شکل که هر چند روز يکبار کساني که مي خواهند سهام دست اول را از ما بخرند با يک افزايش قيمت مواجه مي شوند، يعني متقاضي هرچه زودتر خريد کند، سهام را ارزان  تر به دست مي آورد در واقع با اين کار يک نوع «انتظار افزايش قيمت» در ذهن خريدار شکل مي گيرد. از آقاي مشاور سوال مي کنم بر چه اساسي و با چه منطقي قيمت را هر چند روز يک بار افزايش مي دهيد مي گويد منطق اين کار اين است که هرچه به زمان افتتاح پروژه نزديکتر شويم قيمت سهم افزايش يابد. مي گويم کدام پروژه؟ و چه زمان افتتاحي؟ مي گويد: به زودي جزئيات اعلام مي شود؟ فکر نمي کنيد اين روش افزايش قيمت به دلالي و واسطه گري دامن مي زند؟ مي گويد: به هر حال مکانيزم عرضه و تقاضاست و کسي که سرمايه گذاري مي کند بايد سود آوري هم داشته باشد.

يک روز بعد ۲ پيامک به دستم مي رسد با عنوان هاي کارگزار اختصاصي خريد و فروش سهام شرکت (...) و سهام شرکت(...) شما را خريداريم.

چند روز بعد مجدداً به محل فروش سهام مراجعه مي کنم تعداد افرادي که براي خريد سهام مراجعت مي کنند نسبت به روزهاي ابتدايي افزايش قابل توجهي يافته است و تعداد دلالان متقاضي خريد و فروش هم زياد شده است قيمت را سوال مي کنم مي گويند ۲۵تومان، از يکي از متصديان سوال مي کنم که اوراق سهام چه زماني به دست خريداران مي رسد مي گويد: حدود ۲ ماه بعد و در اين فاصله به صورت وکالتي مي توان خريد و فروش کرد چند روز بعد خبري مي رسد که حساب هاي بانکي مهندس مسدود شده است.

دو روز بعد شايعه اي مطرح مي شود که مشکلات برطرف شده، اما قيمت سهام حالا به حدود 3۹ تا 4۰ تومان رسيده است و برخي خوشحال هستند که ظرف کمتر از يک ماه پولشان 4 برابر شده است اما غافل از اين هستند که چه چيزي پشتوانه اين افزايش قيمت صوري که حاصل دلالي و واسطه گري يک عده افراد فرصت طلب مي باشد؟ است، و سود نهايي اين کاغذبازي به جيب چه کساني سرازير مي شود؟

علي اسدي، کارشناس ارشد مديريت مالي و صاحب نظر در بورس اوراق بهادار به خراسان مي گويد:  متأسفانه چند سالي است که خريد و فروش سهام شرکت هايي که خارج از بورس اوراق بهادار هستند و روند رشد قيمت آنها غير معمول و خارج از ضابطه است در کشور و به ويژه شهر مشهد باب شده است که اين موضوع به چند دليل بسيار خطرناک است و مي تواند تبعات اقتصادي و اجتماعي به همراه داشته باشد.

اولين موضوع حائز اهميت در اين باره اين است که شرکت هايي که در بورس اوراق بهادار يا در فرا بورس و بازارهاي فرعي هستند همگي سهامي عام اند و براي عضويت در اين بازارها مراحل قانوني بسيار دقيق و شفافي نظير حسابرسي صورت هاي مالي و ارزش گذاري دارايي ها و تعيين دقيق مطالبات و بدهي ها و ساير فاکتورهاي مالي تأثيرگذار بر ميزان ارزش واقعي يک شرکت را طي مي کنند و پس از تأييد توسط حسابرسان خبره بورس اوراق بهادار و تهيه مدارک و مستندات قانوني و طي چند مرحله سپردن تعهدات به بورس اوراق بهادار براي دخالت اين سازمان در موارد خاص يا زماني که شرکت از قانون تخطي مي کند را به بورس مي دهند و پس از آن شرکت به عضويت سازمان بورس اوراق بهادار درمي آيد، بنابراين مي بينيم که اينجا شرکت کاملاً در چنبره يک سازمان دولتي است و کوچکترين تخطي يا حرکت خارج از چارچوب قانون از سوي شرکت باعث دخالت اين سازمان مي شود اين يعني نظارت دقيق و اطمينان خاطر براي کساني که سهامدار شرکت مي شوند.

اسدي در ادامه تصريح مي کند: دومين موضوع حائز اهميت در انتشار سهام قانوني در بورس اوراق بهادار ارزش گذاري قيمت سهم است، هر سهم در اين فرآيند قانوني توسط کارشناسان متخصص قيمت گذاري مي شود و پس از آن در يک فرآيند عرضه و تقاضايي که در چارچوب قانوني کنترل مي شود با يک درصدي نوسان قيمت سهام وارد بورس مي شود و در مراحل بعدي افرادي که اقدام به خريد و فروش مي کنند با در اختيار داشتن صورت هاي مالي و حساب هاي سود و زيان يک شرکت مي توانند برآورد کنند که سهام اين شرکت چقدر مي ارزد و آيا ارزش سرمايه گذاري با نگاه کوتاه مدت يا بلند مدت را دارد يا خير، از طرف ديگر قانون مديران اين شرکت ها را موظف مي کند که سالانه مجمع عمومي برگزار کنند و طي فرآيندي شفاف و قانوني تقسيم سود بين سهامداران داشته باشند يا افزايش سرمايه بدهند و کارهاي شرکت را توسعه دهند، بنابراين مي بينيم که فرآيند سود دهي يا زيان دهي شرکت کاملاً تحت کنترل است و وقتي يک شرکت به هر دليلي عملکرد نزولي داشته باشد پس از مدتي به بازارهاي فرعي پايين تر انتقال مي يابد.

کارشناس ارشد مديريت مالي در ادامه تصريح مي کند: اما بر عکس موارد فوق در مورد سهام شرکت هايي که خارج از بورس و به صورت غيرحسابرسي شده منتشر مي شود مي بينيم که از همان ابتداي انتشار سهام فرآيند فاقد شفافيت و نظارت قانوني است، در ابتدا هر سهم توسط کارشناسان همان شرکت قيمت گذاري مي شود که اين اولين تخلف است چرا که بايد کارشناس بورس برآورد و ارزش گذاري قيمت را انجام دهند، در همين اولين گام انتشار سهام خارج از بورس در واقع مالکين و مديران شرکت با توجه به ميزان نيازي که به پول دارند، قيمت گذاري اوليه را انجام مي دهند و هيچ مدرک و سند رسمي براي اين که اثبات کند ارزش گذاري درست است در اختيار خريدار و فروشنده سهام قرار نمي گيرد.

اسدي در تشريح دومين ويژگي سهام غيرقانوني خارج از بورس مي گويد: دومين نکته حائز اهميت که در اين موضوع وجود دارد، بدون پشتوانه بودن سهام انتشار يافته است، شما در نظر بگيريد برگه اي را مي خريد و براي آن پول مي پردازيد که به لحاظ قانوني و در شرايط بحراني نمي توانيد با استناد به آن به دارايي هاي شرکت مزبور دست يابيد، چرا که ممکن است آن دارايي ها قبلاً در رهن بانک يا موسسه اعتباري براي گرفتن تسهيلات قرار گرفته باشد يا حتي مالکيت آن به شکلي واگذار شده باشد.

اين کارشناس خبره بورس اوراق بهادار در ادامه تصريح مي کند که متأسفانه شاهد هستيم برخي از افراد اين گونه استدلال مي کنند که فلان شرکت در سراسر کشور اين تعداد شعبه يا پروژه در حال احداث دارد بنابراين سهامش به اين قيمت مي ارزد در صورتي که اين تحليل و ارزش گذاري بسيار سطحي است، چرا که فرآيند ارزش گذاري قيمت يک سهام فرآيندي بسيار زمان بر، دقيق و مستلزم وجود صورت هاي مالي و ارزش گذاري حسابرسي شده است. چه بسا پروژه هاي بسيار بزرگي که پس از حسابرسي دقيق و بررسي ميزان واگذاري و سود و زيان و خواب سرمايه، زيان ده معرفي مي شوند.

اين سوال کليدي که چرا با وجود تمام ريسک ها و تبعاتي که ممکن است خريد سهام شرکت هاي خارج از بورس داشته باشد؟ باز هم پاي عده اي قابل توجه را به اين عرصه مي کشاند هميشه وجود داشته است؟

محسن محمد زاده کارشناس اقتصادي در پاسخ به سوال فوق مي گويد: وقتي در جامعه اي فرهنگ دستيابي به سودهاي دو رقمي و سه رقمي و بدون زحمت گسترش مي يابد خوب طبيعي است که اگر شما به کسي پيشنهاد کنيد که فلان کار توليدي هست که مثلاً ۱۵ يا ۲۰ درصد بازدهي و سود ايجاد مي کند مي گويد: دوست عزيز وقتي موسسات اعتباري ۲۳ تا ۲۵ درصد سود بدون دردسر به سپرده مي دهند چرا خودم را درگير مشکلات توليد کنم و در انتها به مثلاً ۲۰ درصد سود برسم خوب حالا در اين شرايط ۴ نفر آدم زرنگ و سوء استفاده گر پيدا مي شوند و بازي سهام پربازده را طراحي مي کنند، يکي از قواعد اين بازي اين است که بايد تعداد قابل توجهي عوامل خريد و فروش سهام را داشته باشيد که اينها قابليت نقدشوندگي سهام را در ذهن مردم ترسيم کنند، عده اي موبايل بدست يا افرادي که آگهي و پيامک مي دهند که خريدار و فروشنده هستيم و پول دارند يا چک مي دهند البته بايد توجه داشته باشيم که اين افراد در زمان خطر و شرايط بحراني هماهنگ با هم يک مرتبه از بازار خارج خواهند شد.

محمد زاده در ادامه مي افزايد: قاعده دوم اين بازي اين است که بايد جريان افزايش قيمت سهام آنقدر جذاب و بالاتر از روال معمول و حتي سود بانکي و موسسات اعتباري باشد که هر سرمايه دار خرد و کلاني را براي ورود به اين چرخه وسوسه نمايد و اما قاعده سوم در اين بازي گسترش شبکه خريداران از طريق خود خريداران است يعني هر خريداري که سود

به دست مي آورد عامل تبليغ و افزايش تعداد مشتريان سهام مي شود و شبکه خريداران گسترش مي يابد، در کنار اين موضوع بخشي از پول عظيم بادآورده صرف تبليغات و آگهي هاي گسترده رسانه اي مي شود، در واقع يک پايه اين موضوع هم تبليغات گسترده است.

يکي از مهمترين خطراتي که در موضوع انتشار سهام خارج از بورس وجود دارد گسترش بدنه اجتماعي خريداران سهام است، مديران شرکت هايي که سهام خارج از بورس منتشر مي کنند دو هدف عمده را از گسترش بدنه اجتماعي خريداران سهام دنبال مي کنند اول اينکه حجم نقدينگي که از طريق فروش سهام به دست مي آورند به صورت انفجاري افزايش مي يابد و دوم اينکه از اهرم بدنه اجتماعي همراه شده با خود براي پيشبرد اهداف استفاده مي کنند و اين گونه پيش خود استدلال مي کنند اگر شرکتي با هزار سهامدار را بتوان به راحتي متوقف کرد اما شرکتي با ۱۰۰ هزار سهامدار را نمي توان به راحتي متوقف کرد.

آنچه در موضوع انتشار سهام خارج از بورس ايجاد نگراني مي کند افزايش تعداد شرکت هايي است که از اين روش غيرشفاف براي افزايش سرمايه و پيشبرد اهداف خود استفاده مي کنند، اگر به طور مثال در ۲ سال گذشته ۲ يا ۳ شرکت در مشهد به تبليغ خريد و فروش سهام مي پرداختند در حال حاضر تعداد اين شرکت ها به ۵ تا ۶ شرکت افزايش يافته است، موضوعي که نشان دهنده تعلل دستگاه هاي نظارتي در ورود جدي به اين عرصه مي باشد.

علي اميني يکي از شهروندان مشهدي نيز در گفتگو با خراسان در مورد فعاليت شرکت هايي که سهام خارج از بورس عرضه مي کنند به نکته اي مهم اشاره مي کند و مي گويد: يکي از موضوعات قابل تأمل در مورد فعاليت شرکت هايي که خارج از بورس سهام منتشر مي کنند لابي هاي گسترده و آدم هايي است که در بخش هاي مختلف دارند و در واقع با روابط گسترده اي که دارند و بعضاً افرادي را در منافع شريک کرده اند کارهاي خود را در بخش هاي مختلف پيش مي برند و مجوزهاي خود را به راحتي به دست مي آورند، وي تصريح مي کند: اعتبار ناشي از پول و سرمايه افرادي که در رأس اين شرکت ها قرار دارند، اهرمي براي سوء استفاده و جلب نظر مردم براي خريد سهام خارج از بورس مي شود.

آنچه مورد تأکيد همه کارشناسان و صاحبنظران است اين که جلو ديوار کج فروش بي ضابطه سهام شرکت هاي خارج از بورس که دچار افزايش قيمت هاي سرطاني و غيرمعقول مي شوند را از ابتداي انتشار بايد گرفت و در واقع جلوي احداث اين ديوار کج بايد از ابتداي کار گرفته شود نه اينکه موقعي که ديوار کج بالا رفت و بر سر عده اي خراب شد آن وقت به فکر چاره بيفتيم، آنچه در اين خصوص نگراني بيشتري ايجاد مي کند افزايش تعداد اين ديوارهاي کج است، گويي عده اي به اين موضوع پي برده اند که طي کردن ره صدساله به يک شب و تکاثر ثروت و پول همين کار انتشار خارج از ضابطه سهام است، راهي که برخي ها رفته اند و نتيجه گرفته اند و به کمک مشاوران تبليغاتي و عمليات رواني روي عده اي از مردم براي مديران اين شرکت ها پول ساز بوده است.

اميدواريم دستگاه هاي نظارتي و نهادهاي مسئول در اين خصوص هرچه سريعتر به نتيجه برسند و قالبي قانوني براي انتشار سهام شرکت هاي خارج از بورس تهيه شود که نهايتاً پول و سرمايه افراد در مسيري پرخطر قرار نگيرد.